Eurobonds zijn cruciaal voor de wederopbouw van Europa

Dit opinie-artikel is geschreven door Europarlementariërs Bas Eickhout (GroenLinks - Nederland), Sven Giegold (Bündnis 90/Die Grünen - Duitsland), Ernest Urtasun (En Comú Podem - Spanje) en Ska Keller (fractievoorzitter Europese Groenen)

In de afgelopen dagen hebben we een onverklaarbaar verlamde houding van Europa gezien met betrekking tot een aanpak van de coronacrisis. Het heeft veel te lang geduurd om patiënten de grens over te brengen voor behandeling in naburige landen of om materialen van het ene land naar het andere te vervoeren. Gelukkig groeit de solidariteit binnen Europa met de dag en we reageren eindelijk op het gebied van gezondheidszorg.

Maar er is nog een ander cruciaal debat gaande: hoe we gezamenlijk moeten reageren op de zeer ernstige economische achteruitgang die het continent na deze maanden economische en industriële stagnatie zal treffen.

Tot dusver zijn er twee belangrijke maatregelen aangekondigd: allereerst de vrijgave door de Europese Commissie van niet-bestede structuurfondsen waarmee tot 37 miljard euro ingezet zou kunnen worden. En ten tweede het nieuwe programma voor de aanschaf van obligaties van de Europese Centrale Bank ter waarde van 750 miljard euro. Beide maatregelen zijn belangrijk en laten zien dat de federale instanties daadwerkelijk snel en flexibel handelen.

De Commissie heeft bovendien een nieuwe SURE-programma voorgesteld ter ondersteuning van de kosten van tijdelijke werkeloosheid door middel van leningen. Dit programma moet nog worden goedgekeurd.

Ceremonie van verwarring

Maar helaas gaat dit alles niet op voor de Europese regeringsleiders, die overleggen in de Europese Raad. Na twee mislukte vergaderingen van de ministers van Financiën in de eurozone (de eurogroep) bleek de eurotop op 26 maart één grote ceremonie van verwarring. Onze overheden straalden zo’n verlamming en onenigheid uit, dat sommigen zich nu al afvragen of het Europese project risico loopt. Op dit moment is Europa een van de focuspunten van de pandemie en lopen we op wereldwijd niveau achter in de economische reactie.

De realiteit is dat het stilleggen van de Europese economie een wederopbouwprogramma van een ongekende omvang vergt. Om te denken dat een dergelijke enorme investering alleen vanuit de staatsschuld met ondersteuning van de ECB kan worden gedaan, is een complete illusie. Dit is een risicovol pad dat bovendien minder democratisch en economisch dubieus is.

Gezamenlijke actie

Daarom zijn wij van mening dat het nu essentieel is om de sprong te wagen naar een gedeeld schuldinstrument dat erop is gericht om resources gezamenlijk te mobiliseren om een werkelijk Europees plan voor heropbouw te kunnen implementeren. Alleen door gezamenlijke actie kunnen we voldoende resources mobiliseren. Deze kwestie moet hand in hand gaan met gemeenschappelijke instrumenten voor het beheer van uitgaven en met meer controle van dit instrument door het Europese Parlement.

Het afgeven van gedeelde schuld is op dit moment geen geste van solidariteit tussen bepaalde landen. Het is een cruciale stap vooruit als we willen voorkomen dat de euro en de interne markt in een kritieke spiraal terechtkomen met effecten voor alle landen in de Europese Unie als geheel. Het is in het belang van de gehele eurozone dat de economische depressie als gevolg van de strijd tegen het virus wordt geminimaliseerd en dat er geen 'moreel risico' is dat de moeite waard is: de shock is symmetrisch en zal iedereen even hard treffen. Het argument van een 'moreel risico' is nog minder acceptabel als we in overweging nemen dat Duitsland in recente jaren de voornaamste begunstigde is geweest van de eenheidsmunt en dat Nederland er als belastingparadijs fiscale regelingen op na houdt die het inkomen van andere lidstaten verzwakken.

Nu teruggrijpen op een ESM-programma zou hetzelfde zijn als wanneer de overheid van de Verenigde Staten in 2005 had besloten de groei van Louisiana jarenlang te belasten met de volledige schuld die het gevolg was van orkaan Katrina.

Dit is niet het moment om na te denken over de mislukte financiële reddingsoperaties uit het verleden. Landen zoals Spanje of Italië op voorwaarde van grotere soberheid een reddingsprogramma in de vorm van een Europees Stabiliteitsmechanisme aanbieden, is ontzettend kortzichtig en het is iets wat in de publieke opinie in de meest getroffen landen zou worden gezien als vernedering door hun partners op een van de meest kritieke momenten.

Nu teruggrijpen op een ESM-programma zou hetzelfde zijn als wanneer de overheid van de Verenigde Staten in 2005 had besloten de groei van Louisiana jarenlang te belasten met de volledige schuld die het gevolg was van orkaan Katrina. Uit een dergelijk voorstel kan alleen een onstuitbare toename van onvrede jegens het Europese project worden verwacht. Zelfs een onvoorwaardelijke ESM-kredietgarantie, zoals sommigen in de Eurogroep lijken voor te stellen, zou duidelijk onvoldoende zijn.

Tijd voor een Europese reactie

Europa is aan zet. Oud-Commissievoorzitter Jacques Delors waarschuwde in een recent interview voor terugkeer van nationalisme in de Europese Raad. Wij die voor Europa zijn, moeten reageren. Het is tijd voor een Europese reactie op alle fronten: op het gezondheidsfront, door materiële steun te bieden en landen te helpen wanneer hun gezondheidszorg overbelast is (evenals de handen ineenslaan in de coördinatie en het aansturen van wetenschappelijk onderzoek) en op het economische front, door werkelijke Europese financiële mechanismen voor wederopbouw in te stellen, zoals eurobonds.

De laatste Europese Raad gaf de Eurogroep mandaat om de verschillende opties te onderzoeken. Van de negentien landen waaruit het eurogebied bestaat, hebben acht al goedkeuring gegeven voor het instrument. Op dit kritieke moment willen we het Europese publiek oproepen op te staan om deze doelstelling te verwerkelijken en de weerstand die sommige landen laten zien, te overwinnen. Europa moet een signaal afgeven dat het opgewassen is voor deze taak en dat het capabel is om met risico en ambitie te reageren. De toekomst staat op het spel.

Bas Eickhout (GroenLinks - Nederland)
Sven Giegold (Bündnis 90/Die Grünen - Duitsland)
Ernest Urtasun (En Comú Podem - Spanje)
Ska Keller (fractievoorzitter Europese Groenen)